Al lang voordat de boeren naar het Malieveld trokken, mengde Harmen Treur zich in het debat over de toekomst van de landbouw. Tien jaar geleden beklaagde hij zich in een opiniestuk in NRC/Handelsblad al over de absurd lage melkprijs waarvoor de Nederlandse boeren hun werk moesten doen en waarschuwde hij voor het afschaffen van het melkquotum.
En drie jaar geleden pleitte hij in dezelfde krant voor een omslag in de richting van wat we nu kringlooplandbouw noemen. Koeien moeten zich hoofdzakelijk voeden met gras van eigen land, zo zorg je ervoor dat de kringloop sluit. Treur stapte dan ook twee jaar geleden over op biologische melkveehouderij. ,,Ik heb altijd enorm veel belangstelling voor de bodem gehad. Je ziet dat het bodemleven niet vooruitgaat van bestrijdingsmiddelen en kunstmest. Ik zocht ook vanwege alle ellendige regels een nieuwe uitdaging om lol in het boeren te houden.”
Geen krachtvoer: koeien zijn geen topsporters
De meeste mest gebruikt hij voor zijn eigen land, een klein deel levert hij aan een groenteteler verderop in Biggekerke, die hem dan weer grasklaver in ruil daarvoor geeft. Krachtvoer gebruikt hij weinig, want het is duur en je moet koeien niet als topsporters over de kling jagen. Omdat zijn mest biologisch is hoeft hij er niet veel voor te betalen. ,,Ik zorg voor een gevarieerd grasland met veel kruiden en klavers. Dat is goed voor de bodem en goed voor de koe.”
Dat is een rijkere bodem dan diegene die hij in veel natuurgebieden ziet. ,,In veel natuurgebieden wordt de bovenste laag er af geschraapt. Dat vernietigt het bodemleven. Ik snap het verlangen naar schrale bodems niet, in een droog klimaat heet dat woestijn. De natuur in een gezonde voedselrijke bodem is veel rijker aan diversiteit en van veel grotere waarde voor ons voedselsysteem dan zo’n schrale bodem. Daar kan ik echt met de pet niet bij.”
Geld blijft niet hangen bij de top
Biologisch boeren zorgt ook voor een betere prijs: de gangbare melk zit momenteel op 35 cent en de biologische is 48 cent. Treur: ,,Ik lever aan een kleine coöperatie die echt door de boeren zelf gerund wordt: Eko Holland. Daardoor blijft er geen geld hangen bij de top, maar komt het allemaal bij ons terecht. Grote coöperaties vinden het niet de moeite om hier in Meliskerke mijn melk op te halen.”
Hoewel Treur de visie van minister Carola Schouten op kringlooplandbouw niet erg concreet vindt, is hij het wel eens met de richting die ze op wil. ,,We moeten wel een beetje terug naar de kringloop, maar dat hoeft niet per se op één bedrijf, zoals vroeger. De akkerbouw heeft de veehouderij nodig, voor de mest. Veel akkerbouwers kiezen op dit moment liever voor kunstmest dan voor dierlijke mest, omdat het makkelijker en preciezer te doseren is. Maar voor de kringloop zou het beter zijn als ze meer dierlijke mest zouden gebruiken, hoe lastig dat in de praktijk ook is.”
Beleid gebaseerd op dubieuze metingen
Wie wil weten waarom de onvrede bij de boeren zo diep ziet, moet minstens 25 jaar terug. Volgens Treur was het ammoniakbeleid van de overheid toen al gebaseerd op dubieuze metingen en niet transparante berekeningen. Datzelfde ziet hij nu terug bij de manier waarop het RIVM uitspraken over stikstof doet. ,,Het RIVM meet te weinig en berekent te veel. En die rekenmodellen zijn niet transparant. Er zou op veel meer plekken gemeten moeten worden dan op de acht plekken waar ze nu meten. Dat kost geld en daar moet de overheid in investeren.”
Hij vraagt zich ook af of Nederland de landbouw in zijn eentje wel duurzamer kan maken. ,,Je moet dat toch Europees aanpakken. De afschaffing van het melkquotum was een ramp, want daardoor moeten wij nu op de wereldmarkt concurreren terwijl onze kostprijs veel hoger is, bijvoorbeeld door de fosfaatrechten. De EU maakt het de boeren moeilijk door handelsakkoorden te sluiten waarbij de markt voor landbouwproducten opengaat terwijl ze in die landen met veel lagere milieustandaarden produceren.’’
Maar ook de LTO (Land en Tuinbouworganiatie) is volgens Treur jarenlang veel te meegaand geweest en heeft zich meer bekommerd om de belangen van voedselverwerkers dan die van de boeren zelf. ,,LTO was voor de afschaffing van het melkquotum en beloofde ons dat de bomen tot in de hemel zouden groeien.”
Negatieve energie
Treur zal voorlopig geen nieuwe stukken voor de krant schrijven. ,,Ik merk dat al het gedoe rondom het boeren alleen maar negatieve energie genereert en heb me zo langzaam maar zeker een beetje afgesloten van al het nieuws. Vroeger zat ik in de avond die discussies te volgen op de website van vakblad De Boerderij, maar ik besteed mijn tijd liever aan andere dingen waaronder de koeien en het goed houden van de bodem.”
Maar als hij Schouten toch nog zou mogen adviseren, dan raadt hij haar aan niet te veel te geloven in technische oplossingen. ,,Of het nou om het injecteren van mest gaat, om dichte stalvloeren of speciaal krachtvoer: het zijn allemaal dure oplossingen, waar vooral de leveranciers aan verdienen en de boeren weer veel geld mee kwijt zijn. De bodem is er niet mee gediend. Als we die centraal stellen in het beleid en in het bedrijf, kunnen we er voor zorgen dat er op een duurzame manier gezond voedsel wordt geproduceerd.”
