De laatste keer dat Daan Goense uit Driewegen demonstreerde was 30 jaar geleden. Toen trok hij samen met andere boeren naar Den Haag om te klagen over de tarweprijzen die zo laag waren dat er geen droog brood mee te verdienen was. Maar in oktober bleven Daan en zijn vrouw Andien gewoon in Zeeland. Toch maken ook zij zich grote zorgen over de toekomst van de boer. Andien volgt het nieuws op de voet en ziet de afstand tussen stad en platteland met de dag groeien. ,,Mensen weten simpelweg niet meer hoe een akker er door het jaar heen uitziet. Als ze hem nu zo kaal en omgeploegd zien liggen, denken ze dat er iets mis mee is. Terwijl iedereen met een beetje verstand begrijpt dat het hier vooral in het voorjaar en de zomer groeit en bloeit. Een akker is natuurlijk geen stadspark.’’
De ergernis over de onkunde gaat ook over de volgens haar onzinnige omhelzing van wat men als ‘natuur’ ziet. Andien: ,,Hoe natuurlijk is heide nu eigenlijk? Het is verarmde grond die ontstaan is omdat boeren de vruchtbare bovenlaag er afplagden voor de bemesting van hun akkers. En nu moeten we dus met man en macht deze verarmde grond in stand houden en voorkomen dat er te veel stikstof op de heide neerdaalt.”
Gifgrond
Het onbegrip is ook te zien bij de recente discussie over de schadelijke PFAS-stoffen waarvoor het kabinet opeens in het najaar heel scherpe normen vaststelde. ,,Als wij frietaardappelen leveren aan een LambWeston of FarmFrites dan zit er altijd teeltaarde omheen om zo de aardappels te beschermen. Zo’n fabriek wast die aardappels en tot nog toe konden ze de aarde weer terugstorten op landbouwgrond. Maar door de nieuwe strenge PFAS-norm is die aarde nu opeens veranderd in gifgrond die niet zomaar kan worden afgevoerd.”
Het PFAS-voorbeeld illustreert de grilligheid en de wispelturigheid van de politiek en de moeilijkheid om daar je bedrijfsvoering op in te richten. Daan: ,,Je weet nooit wanneer het nu echt het juiste moment is om nieuwe spullen te kopen, want voor je het weet passen ze de regels weer aan en is je investering waardeloos. Je koopt een nieuwe dieseltank. Dan blijkt even later dat het mansgat groter moet zijn. Nog weer later blijkt er een peilglas bij te moeten. Zo blijf je bezig. We zien nu weer hetzelfde met de regels rondom driftbeperkende maatregelen (om verwaaiing van bestrijdingsmiddelen tegen te gaan, red). Op zichzelf is daar niets op tegen, maar de maatregelen hangen veel te lang in de lucht en al die tijd weet je niet waar je aan toe bent.”
Suikerbieten
Soms is het ook de vraag of je van de ene maatregel niet van de regen in de drup raakt. Daan: ,,Voor onze suikerbieten mochten we dit jaar voor het eerst geen zaden met een coating van neonicotoiden gebruiken, omdat dat slecht zou zijn voor de bijen. Maar daardoor heb ik wel verderop in het seizoen moeten spuiten, terwijl dat anders nooit hoefde.”
Een overstap naar biologische landbouw is voor de Goenses geen optie: Daan: ,,Niet voor de bulkproducten die wij telen. Dat is een internationale markt waar het maar om één ding gaat en dat is de laagste prijs.” Andien: ,,Als je bloemkolen of boontjes teelt is het een ander verhaal. Dat gaat rechtstreeks naar de consument en die wil daar wel extra voor betalen. Maar onze producten worden verwerkt als grondstof in de industrie of als veevoer en daar is nauwelijks vraag naar het duurdere biologische product.”
Zuinig
Daan is van mening dat de biologische landbouw een mythe is van mensen die terug in de tijd willen. ,,Er is nooit bewezen dat biologisch beter of gezonder is. De gangbare landbouw maakt gebruik van veilige en zeer uitgebreid geteste gewasbeschermingsmiddelen. En daar springen we zo zuinig mogelijk mee om, het zijn immers dure middelen die je alleen gebruikt daar waar ze voor nodig zijn.”
Bovendien moeten de mensen zich realiseren dat de gewone landbouw al veel schoner is dan hij ooit was. Neem nu de mest. Daan: ,,Vroeger was het laten uitrijden van mest op je land echt een verdienmodel. Je liet zoveel toe als mocht en kreeg daar dan voor betaald. Overigens gingen we daar ook een keer gigantisch het schip mee in, omdat de berekeningen van onze adviseur niet klopten. Van de boete die we toen kregen, hadden we een mooi autootje kunnen kopen.” Vandaag de dag zijn de mestregels veel strenger en kijk je goed uit om geen fouten te maken. ,,Wij hebben inmiddels een betrouwbare adviseur die precies weet welke combinatie van mestsoorten goed is voor de gewassen die wij telen.”
Minder vlees
Die mest komt uit Nederland en dan voornamelijk uit Brabant en Limburg. Dat is een afstand die volgens de Goenses kort genoeg is om over kringlooplandbouw te spreken. Een halvering van de veestapel, zo als Kamerlid Tjeerd de Groot die voorstelt vinden ze dan ook uit de lucht gegrepen. Andien: ,,Kijk, dat we met zijn allen minder vlees moeten eten, begrijp ik helemaal. Ik werkte als tiener in een slagerij en constateer dat de prijs per kilo vlees sinds de jaren tachtig zowat gelijk gebleven is. Mensen eten, ook omdat het zo goedkoop is, bij een BBQ rustig een pond vlees per persoon! Nou, dat lijkt me niet echt gezond. We zouden met zijn allen minder vlees moeten eten en er méér voor moeten betalen. Maar dieren horen nu eenmaal ook bij de kringloop en wij als akkerbouwers hebben die mest nodig want anders zijn we aangewezen op kunstmest en daar moeten we juist nu ook mee minderen.”
Volgens de Goenses betekent dat echter niet dat Nederland nu opeens alleen maar voor de directe omgeving voedsel moet produceren. ,,De wereld is zo klein. Dat we alleen maar zouden moeten produceren voor een straal van 500 km om ons heen, zoals de vorige voorzitter van ZLTO zei, gaat er bij ons niet in. Onze Nederlandse uien liggen tot in Senegal en Gambia in het schap. Een beter bewijs van onze kwaliteit is er toch niet?”
