De landbouw zit in een crisis. Politicoloog Herman Lelieveldt sprak met Zeeuwse boeren. Hoe zien ze de kringlooplandbouw? Kunnen ze de komende jaren nog een fatsoenlijke boterham verdienen? Vandaag deel II in de serie Landbouw in crisis: de pluimveehouder
Mathieu Duvekot heeft het maar druk met de crisis in de landbouw. ‘s Ochtends heeft hij gedeputeerde Jo-Annes de Bat al op bezoek gehad. Dat provinciale bestuurders zelf langs de boeren gaan om te horen wat ze dwarszit, stelt hij enorm op prijs. Het laat zien dat de acties van oktober niet voor niets zijn geweest. ,,Natuurlijk ben ik naar het Malieveld gegaan. Niet met de trekker, maar met de trein. Het was prachtig. Iedereen stond daar als één blok: akkerbouw, tuinbouw, melkveehouders. Je komt er opeens achter dat je niet de enige bent die het zo moeilijk heeft.. Iedereen steunt elkaar.”
Het verhaal van de Maatschap Duvekot is het verhaal van een bedrijf dat zich keer op keer moet schikken naar de wensen van de politiek en de grillen van de markt. ,,Wij begonnen hier in 1983 met legbatterijen, maar vanaf 1 januari 2012 moesten die weg zijn, omdat de welzijnsregels van de EU strenger werden. Wij bouwden onze stallen in 2010 om, maar zeker vlak na die datum stonden er in andere lidstaten nog volop legbatterijen. Dus zag je dat de verwerkende industrie die goedkopere eieren daar vandaan haalde, terwijl wij ons hier netjes aan de regels hielden en tonnen hadden geïnvesteerd.‘’
Zomer 2014 werd duidelijk dat in de scharreleieren geen muziek meer zat. De ouders van Duvekot wilden de handdoek in de ring gooien, maar Matthieu vond dat zonde. ,,Ik ben ermee opgegroeid. Ik reed als mannetje met mijn loopauto al tussen de kippen. Ik zat als kind al tekeningen te maken van stallen. Ik had altijd geroepen, ik word boer, ik ga door.”
Wakker Dier
Duvekot stapte daarom over op de productie van eieren voor vleeskuikens (zie kader). De supermarkten hadden – na de acties van Wakker Dier tegen de plofkip – de Kip van Morgen in het schap gelegd. Dat is een kip van een ander, trager groeiend ras en Duvekot besloot de bevruchte eieren voor dat type te gaan leveren. Hij kon de eerste jaren goed rondkomen met dit nieuwe concept, maar langzaam maar zeker werden de marges ook hier weer krapper. ,,Je bent in de pluimveesector enorm afhankelijk van je toeleveranciers én je afnemers. In het begin krijg je een prijs waarvan je goed kippen kan houden. Maar op den duur gaat er steeds een beetje vanaf. Die supermarkten hebben te maken met een consument die niet veel over heeft voor de kip. En als er in de keten ‘geknepen’ moet worden, dan komen ze uiteindelijk altijd toch uit bij de boer. De marges zijn nu heel erg smal voor mij. Als er maar iets misgaat, dan dan red ik het niet. Je moet de taart eerlijk verdelen en ik heb het idee dat dat niet gebeurt, ook niet bij consumptie-eieren hoor. Als die voor 7 cent van de boerderij afgaan en voor 21 cent in het schap liggen, vraag ik me af waar die 14 cent blijven.”
De afgelopen jaren zijn er allerlei soorten ‘betere’ kippen en eieren gelanceerd waarmee de pluimveehouderij duurzamer of diervriendelijker zou kunnen worden. Zo is er het sterrensysteem van Beter Leven, het rondeelei en de eieren van Kipster. Hoe mooi die formules ook zijn, voor een pluimveehouder is het lang niet zeker dat het meer geld oplevert. Duvekot: ,,Als je eenmaal instapt, is er geen weg terug. Mijn afnemer wil bijvoorbeeld dat ik het voer bij een van de vier door hem voorgeschreven bedrijven koop, terwijl het voor mij veel voordeliger is om zelf te mogen kiezen waar ik het inkoop. Wie zich realiseert dat een vrachtauto hier al gauw 30 ton voer aflevert, begrijpt dat zelfs een prijsverschil van een 1 cent per kilo een hoop uitmaakt.”
Terug naar de crisis en de politiek. ,,Schouten is de eerste minister die een visie op de landbouw heeft. Alles wat er daarvoor gezeten heeft, heeft meer afgebroken dan opgebouwd. Maar nu zie je dat een politicus als Tjeerd de Groot haar idee niet vóór ons maar tegen ons gebruikt. Je kan niet meer verwachten dat wij nog teruggaan naar het oude gemengde bedrijf.” Wat Duvekot vooral ook stoort, is dat een bedrijf als dat van hem niet aan kringlooplandbouw zou doen. ,,Wat mij betreft is die er al. Mijn kippen krijgen voor 10 procent voer van eigen land. De mest strooien we uit over onze eigen akkers en gaat voor een deel naar bedrijven in de buurt. Zeeland heeft in ieder geval geen mestoverschot, want wij hebben relatief weinig veehouderij hier.”
Uitstoot
Met de adviezen van de Commissie Remkes over de aanpak van de stikstofproblematiek maakt hij de kachel aan. ,,Waarom de boeren? Kijk eens hoe onze uitstoot verminderd is over de afgelopen jaren. Waarom niet de haven van Antwerpen, of de luchtvaart, of de schepen? Laten we het daar eens over hebben. En vergeet ook niet dat wij de enige sector zijn die met onze landbouw ook stikstof in de bodem kan vastleggen. Kijk eens naar buiten, dat is toch natuur?”
Toch heeft Duvekot een goed gevoel over de dingen die de boeren met hun demonstraties in gang hebben gezet. ,,Er is nogal wat teweeggebracht hoor, sinds 1 oktober. Het is te hopen dat de politiek nu verstandige beslissingen neemt. We hebben in Zeeland al een polder moeten opofferen voor de natuur. Het kan niet zo zijn dat wij nu wéér de rekening moeten betalen.”
